blank

Kepers van goud en ‘keel’

De Egmondse vlag is gebaseerd op het stamwapen van de heren en graven van Egmond, dat al rond het jaar 1200 in zwang was. Het werd gekenmerkt door kepers van goud (geel) en ‘keel’ ofwel rood. Keel is de heraldische kleur rood die staat voor moed en opoffering. Goud betekent wijsheid en rijkdom.

Oorspronkelijk voerde de gemeente Egmond-Binnen, waartoe ook Egmond aan den Hoef behoorde, een wapen ‘van goud beladen met zeven kepers van keel. Egmond aan Zee voerde een wapen ‘van goud, beladen met zes kepers van keel’. Eén keper minder, feitelijk was dit wel het enige juiste Egmont wapen, met even veel kepers als het stamwapen.

 

blank

Het wapen voor de nieuwe gemeente Egmond. 

In 1978 fuseerden de drie Egmonden niet tot ieders genoegen tot de gemeente Egmond. De nieuwe gemeenteraad richtte op 12 mei 1978 een verzoekschrift aan de Hoge Raad van Adel ter verkrijging van een nieuw gemeentewapen. Bij de aanvraag zond men een voorlopig ontwerp: een combinatie van de Egmondse wapens en het wapen_wimmenumwapen van Wimmenum, dat drie manen heeft.

Het letterlijke voorstel is: een wapen: “van goud beladen met zes kepers van keel en in het vrijkwartier van sabel beladen met drie wassende manen van zilver.”  het antwoord van de Hoge Raad van Adel blijkt nogal verrassend. Ook voor mij, want ik blijk al jaren een kopie van die brief in mijn bezit te hebben. Een brief die de Egmondse trots nogal aanwakkert

De bijzondere brief van de Hoge Raad van Adel

Hoe kwam ik aan die brief van 8 juni 1978? Ineens wist ik het weer en stond ik in gedachten in de toen nog nieuwe historische bibliotheek van Jan Lute. De Egmondse amateurhistoricus die helaas niet meer onder ons is, had me overladen met Egmondse geschiedenis en me bij het naar huis gaan deze opmerkelijke kopie gegeven die ik vervolgens geheel vergat. Als geen ander besefte hij het belang van die brief.

Nu las ik met rode koontjes:

Als één gebied in aanmerking komt voor het voeren van het wapen van de graven van Egmond, c.q. het graafschap Egmond dan is het gebied dat ontstaat door samenvoeging van de beide gemeenten Egmond aan Zee en Egmond-Binnen.

Hierom zou de raad U willen adviseren het onderdeel Wimmenum niet in het nieuwe wapen op te nemen enz.) Gezien het feit, dat Egmond één van de weinige graafschappen in Nederland was, heeft de Raad er geen bezwaar tegen dit feit als een ‘bijzondere historische omstandigheid’ in de zin van de artikelen 5 en 6 van de richtlijnen van 1977 te beschouwen.

De Raad stelt u daarom voor een kroon van rijf bladeren, die in de rangorde der kronen als een ‘hogere’ beschouwd wordt dan die van drie bladeren en twee parels, die normaliter aan publiekrechtelijke lichamen verleend wordt. Ook heeft de raad geen bezwaar tegen schildhouders en zou daarvoor terug willen grijpen op het zegel van Karel, de derde graaf van Egmond (* 1541), een van de weinige afbeeldingen van de graven van Egmond, waarop schildhouders voorkomen. Concluderend komt de raad dan tot een wapen waarvan de omschrijving luidt: “gekeperd van twaalf stukken, goud en keel. Het schild gedekt met een kroon van vijf bladeren en gehouden door twee aanziende leeuwen van goud, getongd en genageld van keel.”

 

Het nieuwe wapen van de gemeente Egmond van 1978

Op 23 juni 1978 richt burgemeester A.G. Bakker zich tot de raad met het verzoek hiermee in te stemmen. Op 25 augustus verleent koningin Juliana haar goedkeuring en ook minister van binnenlandse zaken Hans Wiegel komt er nog aan te pas. Een steen met dit wapen wordt aangebracht op het voormalige kinderkoloniehuis ‘Zwartendijk’ want dat is het nieuwe gemeentehuis voor de fusiegemeente (In politiek roerige tijden ‘De woeste Hoogte genoemd”). Dankzij een oplettende Egmonder is de steen gered van de afvalbak en sinds 2007 te vinden op de buitenmuur van het Museum van Egmond in de Zuiderstraat in Egmond aan Zee

De fusie met Bergen

In de jaren 90 wordt onder leiding van burgemeester Brommet gesproken over de onvermijdelijkheid van een grotere fusiegemeente. Dit heeft in alle betrokken dorpen heel wat voeten in de aarde. Aanvankelijk ziet Egmond meer in een fusie met de gemeente Heiloo, maar Heiloo wil ons niet.  Op 1 januari 2001 fuseren Bergen, Egmond en Schoorl. Dit onder uitdrukkelijke voorwaarde, dat iedere dorpskern het eigen karakter mag behouden. Eerst lijkt het nog dat de nieuwe gemeente een nieuwe naam krijgt, maar uiteindelijk werd het toch gemeente Bergen. Er moet ook een nieuw gemeentewapen komen ook daarover is weer veel te doen.

blank

Een nieuw ontwerp

De tekenaar van de Hoge Raad van Adel heeft er weer iets speciaals van gemaakt. Links boven het wapen van Schoorl, rechts onder dat van Bergen. De beestjes op die wapens zijn zilveren merels zonder bek en poten ofwel ‘merletten’. De rest is natuurlijk afkomstig van het Egmondse wapen. Egmond heeft namelijk een grafelijk verleden? Het geheel stoer overeind op een ondergrond van golvend zeewater en zandduintjes.

Bezwaren

Maar de politiek heeft allerlei bezwaren. Is dit ontwerp misschien te Egmonds? En die leeuwen, die had Egmond ook nog maar vanaf 1978? Ook uit Egmond komen er bezwaren omdat de kepers geen geheel meer vormen. Men ziet liever dat dan tenminste de bovenste helft van het schild ‘Egmonds’ wordt. Jan Lute plakt het zo in elkaar. Bij de Hoge Raad van adel is men ‘not amused’. Zonder veel overleg komt er een veel eenvoudiger wapen tot stand. Wilt u hier meer van weten? Lees hoe een ‘Sudeten Derper’ nog probeert te redden wat er te redden is en hoe het huidige wapen van de gemeente Bergen tot stand is.

De Egmondse vlag

Bij boekhandel Dekker kunt u de vlag ook kopen!

We gaan terug in de tijd. Na de fusie van de drie Egmonden in 1978, wordt op 18 december 1980 ook besloten tot een officiële vlag voor de gemeente Egmond met 6 rode kepers. De gemeente bestelt slechts enkele exemplaren voor officiële instanties. Het is de bemanning van de Pinck die de vlag in 2007 in de top van de mast hangt en daarmee vele Egmonders in het hart raakt. Er komt vraag naar de vlag en het bestuur van Stichting Historisch Egmond heeft de moed er duizend te bestellen. Stichting Historisch Egmond maakt er een actie van ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan in 2008 en hoopt zo ook veel nieuwe donateurs te werven (die de vlag met korting krijgen). Vanaf mei 2008 is de Egmondse vlag te koop op enkele adressen in Egmond en op de markt tijdens de dorpsfeesten. Het is de bedoeling om het rood en geel voortaan te laten wapperen tijdens feestelijkheden in de drie Egmonden zoals de marathon, de Kunstmarkt, het Hoever Dorpsfeest, de Visserijdag en Egmond op zijn Kop. Uit de reacties en het grote aantal bestellingen blijkt het Egmondgevoel springlevend! Om de Egmondse vlag te bestellen kunt u hier klikken om naar het bestelformulier te gaan.

U begrijpt dan ook dat op de visserijdag in een Derper voordracht soms met weemoed wordt gesproken over die kostelijke Egmondse leeuwen…

Het definitieve wapen van de gemeente Bergen: Op 9 juli 2001 verleent koningin Beatrix na advies van de Hoge raad van Adel goedkeuring aan het nieuwe wapen van de gemeente Bergen. Op het bijbehorende diploma staat het wapen vermeld, de kosten ad € 390,- en de volgende omschrijving:

“Gekeperd van vier stukken van keel en goud en acht zonsgewijs geplaatste merletten van zilver en keel. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren”.

Opvallend bij dit nieuwe wapen is de afwezigheid van de leeuwen en dus ook van het voetstuk met de symbolische verbeelding van de duinen en de zee. De vijfbladige kroon, die wat rijker is afgebeeld, herinnert nog wel aan het grafelijke verleden van Egmond. Van de 12 kepers van keel en goud van het wapen van Egmond zijn er nu nog vier overgebleven, echter gelardeerd met Schoorlse en Bergense merletten, de eenden zonder bek en poten. De Egmonders moeten het dus voortaan stellen met merletten in plaats van leeuwen en het laat zich gemakkelijk raden hoe daarover wordt gedacht.

Overigens is er nog wel eens verwarring over het juiste wapen. Het afgekeurde wapen blijkt nog jaren op de site van de gemeente Bergen te hebben gestaan. Ook op andere internetpagina’s staat (of stond bij het schrijven van dit artikel in 2007 ) het afgekeurde en niet het nieuwe wapen. Is het wellicht omdat men het eerste wapen eigenlijk mooier vindt dan dat wat het uiteindelijk is geworden? En wat vond de (zelfde) tekenaar er zelf van? Hij heeft onder dit nieuwe wapen niet zijn handtekening, doch slechts een paraaf gezet.

blank